Project: De financiële en administratieve last van financieel kwetsbare huishoudens

2015-2021 (afgerond)

Motivatie

Een aanzienlijk deel van de huishoudens in ontwikkelde landen is financieel kwetsbaar. Deze huishoudens hebben te maken met financiële problemen of lopen financieel risico bij schokken in inkomen of uitgaven (bijv. door onvoldoende financiële buffers). Financieel kwetsbare huishoudens worden geconfronteerd met financiële lasten doordat het managen van hun huishoudfinanciën complex is, voortdurend aandacht nodig heeft en gepaard kan gaan met zorgen, angst en stress. Financieel kwetsbare huishoudens kunnen daarnaast ook te maken krijgen met administratieve lasten (leer-, compliance en psychologische kosten) door interacties met de overheid. Het doel van dit proefschrift is om inzicht te verkrijgen in de bronnen, gevolgen en oplossingen van de financiële en administratieve last ervaren door financieel kwetsbare huishoudens.

Resultaten

De resultaten van het proefschrift hebben in meerdere opzichten bijgedragen aan kennis over financiële belasting. We hebben aangetoond dat moeilijk kunnen rondkomen en een laag inkomen primaire determinanten zijn van financieel zorgen maken en rumineren. Daarnaast heeft ons literatuuronderzoek bevestigd dat financiële schaarste specifieke psychologische mechanismen creëert en vervolgens leen- en consumptiebeslissingen beïnvloedt. Het bewijs dat financiële schaarste het nemen van economische beslissingen beïnvloedt via cognitieve belasting was gemengd. Tevens hebben onze bevindingen bevestigd dat gedragsgestuurde financiële educatie effectief kan zijn, hoewel de potentie om hiermee financiële belasting te verminderen beperkt lijkt te zijn.

Het onderzoek naar administratieve belasting heeft zich gericht op subjectieve regeldruk ervaren door uitkeringsgerechtigden. Onze resultaten hebben bevestigd dat zowel overheidshandelingen als psychologische factoren bronnen zijn van subjectieve regeldruk. Opmerkelijk genoeg vonden we geen bewijs dat ontheffing van arbeids- en re-integratieverplichtingen de subjectieve regeldruk van bijstandsgerechtigden significant vermindert.

Implicaties

In de discussie bespreek ik de implicaties van deze bevindingen voor de literatuur aangaande de psychologie van armoede en het debat over objectieve en subjectieve armoede. Daarnaast doe ik voorstellen voor mogelijke alternatieve bronnen, gevolgen en oplossingen voor administratieve lasten, beschrijf ik de beperkingen van dit proefschrift en geef ik richtingen voor toekomstig onderzoek. De bevindingen in dit proefschrift leiden tot enkele praktische aanbevelingen en overwegingen voor de aanpak van financiële en administratieve lasten die worden ervaren door financieel kwetsbare huishoudens.

Publicaties

Team

Ernst-Jan de Bruijn
Gerrit Antonides (Supervisor)
nl_NLNederlands